Dlaczego fizjoterapeuci i logopedzi przywiązują tak dużą wagę do rozwoju ruchowego dziecka? Podczas wywiadu często pytamy o to, czy dziecko raczkowało, czworakowało, jak długo, czy symetrycznie…
Odpowiedź jest prosta. Bo to ma znaczenie. Zanim mówimy - czujemy otaczający nas świat, swoje ciało (poprzez receptory znajdujące się w skórze, stawach, ścięgnach i mięśniach) i ruszamy się. Początkowo, ruch jest oparty na odruchowych reakcjach, jednak z czasem nabiera intencjonalności. I to właśnie od jakości rozwoju motorycznego zależy bardzo wiele późniejszych umiejętności dziecka.
Motorykę możemy podzielić na małą i dużą. Motoryka duża to ruchy całego ciała. Ruchy te pomagają w rozwijaniu koordynacji, reakcji równoważnych, a także w budowaniu siły mięśniowej. Wspierają również prawidłowy wzrost kości. Bazowe przewracanie się z boku na bok, raczkowanie i czworakowanie pomagają odpowiednio usprawnić ciało niemowlaka, aby w przyszłości mógł prawidłowo siedzieć, stabilnie, stać, chodzić, biegać i mówić.
Motoryka mała czyli precyzyjne i kontrolowane ruchy rąk są niezwykle ważne dla prawidłowego rozwoju mowy, ze względu na neuroanatomiczne sąsiedztwo obszarów odpowiadających za ruch i czucie dłoni z tymi odpowiadającymi za mowę. Koordynacja precyzyjnych ruchów dłoni oraz umiejętność zaplanowania ruchu pozwalają dziecku na efektywną komunikację niewerbalną tj. wskazywanie na przedmioty i gestykulację.
Warto wyodrębnić również motorykę jamy ustnej, która ma duże znaczenie w oddychaniu, jedzeniu, piciu oraz mówieniu. Język jest bardzo złożonym kompleksem mięśniowym, który ma połączenia z całym ciałem poprzez mięśnie. Ze względu na ścisłą relacje języka z np. mięśniami oddechowymi diagnoza motoryki malucha przebiegać powinna bardzo holistycznie.
Ważnym aspektem motoryki jest aktywność fizyczna, która jak zostało udowodnione w wielu badaniach ma pozytywny wpływ nie tylko na ciało dziecka, siłę jego mięśni, ale przede wszystkim na rozwój mózgu, a zatem rozwój funkcji poznawczych (pamięć, uwaga, rozumienie relacji przestrzennych) i mowy dziecka. To właśnie dlatego tak ważne jest zdobywanie kolejnych kamieni milowych na początkowym etapie życia, aby w 3., 4., 5., 6. roku życia dziecko mogło podejmować bardziej złożone aktywności ruchowe pozytywnie wpływające na rozwój całego ośrodkowego układu nerwowego.
A jak możemy wspierać rozwój motoryki małej i dużej ? Przede wszystkim zaczęłabym od zapoznania się z normatywnym rozwojem malucha. Wiedzę taką można zdobyć z artykułów, blogów czy książek dla rodziców i specjalistów. Obecnie istnieje możliwość udziału w różnego rodzaju webinarach, co może być wygodną opcją dla świeżo upieczonych mam i tatów 😊. Znajomość etapów rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, umiejętności oraz możliwości percepcyjnych i ruchowych dziecka pozwala na dostosowanie odpowiednich aktywności. Nic nie zastąpi jednak wizyty u specjalisty, do której zawsze rodziców zachęcam. W pierwszych 6 miesiącach warto udać się do fizjoterapeuty, osteopaty, który oceni reakcje odruchowe, rozwój motoryczny malucha, wesprze w prawidłowej pielęgnacji czy doborze akcesoriów (nosidełko, chusta, bujak itp.) . Również logopeda, neurologopeda może wykazać się w tym obszarze. Oceni budowę jamy ustnej, sprawność narządów mowy tj. język, usta, policzki, wesprze proces karmienia, pozycjonowania, pomoże dobrać akcesoria do karmienia.
Ocena motoryki małej, dużej oraz motoryki jamy ustnej jest niezwykle ważnym etapem profilaktyki całościowego rozwoju malucha, dlatego zachęcam do konsultacji. Zdecydowanie lepiej (i łatwiej) zapobiegać, niż leczyć.
Autor: mgr Łucja Budzyńska